Lei-lindes zijn compacte bomen die horen bij een klassieke boerderij. Vroeger werden ze geplant om voor verkoeling in huis te zorgen.

Wie profiteren: Bijen en hommels zijn gek op lindes. Ook zorgen ze voor een betere bodem, maar dat effect is op een erf minimaal.

Waar mogelijk: Vooral bij boerderijen in Brabant werden vroeger veel lindes geplant. Ze horen thuis op net iets rijkere zandbodems. Uiteraard alleen planten als u ze ook kunt (laten) snoeien.

Een klein plankje onder het huis kan voor een hoop gezelligheid zorgen. Bent u in voor vrolijk muggenetend gekwetter?

Wie profiteren: Zwaluwen natuurlijk. De zwaluw die in schuren broedt is de boerenzwaluw. Zwaluwen onder de overstek van gebouwen zijn meestal huiszwaluwen. Want die blijven, ondanks hun naam, liever net buiten het huis. Nuttig zijn die beestjes zeker; werkt effectiever tegen muggen en vliegen dan een notenboom.

Waar mogelijk: Boerenzwaluwen broeden alleen in schuren/stallen met vee. De huiszwaluw stelt deze eis niet maar broed wel graag in het buitengebied of de dorpsrand.

De beukenhaag is de favoriete haag van veel mensen. Maar er zijn ook hagen van meidoorn, haagbeuk, liguster en veldesdoorn. Een haag markeert grenzen op het erf.  Ze omzomen de siertuin en vormen een prachtige omzoming van een boomgaardje.

Wie profiteren: Kleine vogels zoals mussen vertoeven er graag in. Ze zijn er veilig voor roofvogels en hagen zijn ook favoriet bij de meikever.         

Waar mogelijk: Op en rond het erf als markering tussen de verschillende onderdelen van het erf. Heeft u echter veel ruimte, dan kunt u ook kiezen voor een geschoren haag met daartussen bomen.

Natuurlijk zorgen notenbomen voor noten. Maar – veel belangrijker – ze houden muggen weg.

Wie profiteren: Notenbomen horen thuis bij het cultuurhistorische landschap. Er zijn ongetwijfeld vogels die profiteren, maar de Okkernoot – zoals de algemeenste notenboom officieel heet – is door mensen naar Nederland gebracht. Hij komt hier van nature niet voor en daardoor zijn maar weinig Nederlandse soorten aan de boom aangepast. En muggen hebben zelfs een hekel aan noten.

Waar mogelijk: Vooral bij boerderijen in Brabant werd vroeger vaak een notenboom geplant. Ze kunnen overal bij bebouwing worden aangeplant. Ze vragen wel iets rijkere zandbodems.

Infoblad over boom- en struiksoorten

Bloemenweitjes staan, oneerbiedig gezegd, vol met onkruid. Daar zitten dan wel de prachtigste bloemen tussen.

Voor wie: Vlinders en allerlei insecten houden van bloemenweitjes. Bruine zandoogjes bijvoorbeeld, of koevinkjes. Of wat dacht u van de blinde bij, die wel kan zien, maar niet kan steken. En dan de schitterende bloemen zelf zoals muskuskaasjeskruid (rijkere grond) en zandblauwtje (schrale grond).

Waar mogelijk: Op enigszins zonnige plaatsen, droog of nat.

Infoblad over bloemenweiden en -randen

Een beetje rij bomen overleeft een generatie. Daarmee vertellen bomen unieke verhalen over je eigen geschiedenis.

Wie profiteren: Hangt van de boomsoort en omgeving af, maar dat er geprofiteerd wordt staat vast. Op een zomereik kunnen honderden verschillende dieren zitten. Van bontgekleurde vuurwants, tot broedende boompieper, van sluipwesp tot staartmees. Bomenrijen worden vaak gebruikt als oriëntatiemiddel door vleermuizen.

Waar mogelijk: Als het past in het landschap, dus vrijwel altijd in het coulissenlandschap. Zorg wel voor streekeigen boomsoorten die passen bij de omgeving.

Infoblad over boom- en struiksoorten

Ooit kwam al het fruit van hoogstamboomgaarden. Maar met de vooruitgang verdween ook deze vorm van cultuurhistorie. U kunt de geschiedenis laten herleven op uw erf. Dat levert een mooi landschappelijk plaatje en u krijgt een mooie graasplek voor uw vee.

Wie profiteren: Dat hangt van de variatie in de omgeving af. Vooral vlinders en broedvogels houden van fruitboomgaarden. Dat zijn algemene vogels, zoals winterkoning en putter, maar ook zeldzame zoals braamsluiper en grauwe vliegenvanger. Ook vlinders met spannende namen, zoals gehakkelde aurelia en landkaartje, komen in boomgaarden voor.

Waar mogelijk: Hoogstamboomgaarden passen overal bij woningen en boerderijen. In het rivierengebied passen ze daarnaast ook op dijken en hoger gelegen stroomruggen. Voor iedere grondsoort bestaat een geschikt ras.

Infoblad over hoogstamfruitbomen

Een houtmijt is een grote berg op elkaar gestapelde takken. Voor u een handige plaats om snoeihout op te bergen. Voor kleine zoogdieren van levensbelang.

Wie profiteren: De dichte structuur van houtmijten vormt een prima schuilgebied voor kleine zoogdieren zoals de wezel. Vogeltjes schuilen ook graag in zulke takkenbossen.

Waar mogelijk: In de buurt van knotwilgen, houtsingels en andere plaatsen waar snoeihout vrijkomt.

Infoblad over verwerking van snoeihout tot onder ander een musterdmijt

Natuurlijk is de honingbij belangrijk voor bestuiving. Maar, wist u dat er honderden soorten in hun eentje levende bijen en wespen zijn? En dat zij meer bestuivingswerk doen dan honingbijen? Ook die insecten moeten ergens wonen.

Wie profiteren: Een insectenhotel is niets anders dan een stukje hout met gaten. Daarin leggen solitaire bijen al gauw hun eitjes. Zij profiteren dus. U ook, want bestuiving zorgt voor mooiere bloei. Overigens, solitaire bijen steken bijna nooit.

Waar mogelijk: Past overal in Brabant. Bijvoorbeeld in de tuin, op een zonnige plaats.

De kerkuil stond er beroerd voor. Zo’n twintig jaar geleden was de mysterieuze witte verschijning vrijwel uit Brabant verdwenen. Dankzij duizenden kasten gaat het weer redelijk.

Wie profiteren: Dat mag duidelijk zijn, de muis in elk geval niet. Brabantse Kerkuilen zijn vrijwel volledig afhankelijk van kunstmatig geplaatste nestgelegenheid. Na het ophangen van een kast krijgt u wellicht een mysterieuze witte verschijning uw erf. Door haartjes op hun veren maken kerkuilen namelijk geen geluid tijdens het vliegen. Benieuwd? Bel één van de vrijwilligersgroepen. Woont u op en kansrijke plaats dan hangen ze gratis een kast op.

Waar mogelijk: In schuren in heel Brabant met enigszins natuurlijke plaatsen op en rond het erf. In de omgeving moet wel voldoende voedsel (=muis) zijn. Dus in gevarieerde landschappen.
Meer weten: Ons werk: soortbescherming: uilen.

Knotwilgen passen perfect in het landschap van Brabant. Ze herinneren aan het oud gebruik en bieden ondertussen ruimte aan allerlei vogels.

Wie profiteren: In de dichte takstructuur van knotwilgen broeden mezen en vleermuizen gebruiken het als slaapplaats. Als de ‘stoof’ (verdikking bovenaan) een beetje begint in te rotten, biedt ie plaats aan steenuilen.

Waar mogelijk: Op vochtige tot natte plaatsen, veelal langs sloten. Behalve wilgen zijn er verschillende andere bomen die geknot kunnen worden, zoals es, zwarte els (beide nat), zomereik en haagbeuk (beide droog).

Infoblad over knotbomen

Muizenruiters zijn winterrestaurants voor uilen, vooral tijdens strenge winters. Het principe is simpel: plaats zes stokken, leg daarbinnen een flinke laag stro en voer elke week wat graan.

Voor wie: In eerste instantie voor muizen, maar zo’n muizenruiter wordt al gauw ontdekt door uilen torenvalken en buizerds. Voor steenuilen en kerkuilen zijn zulke muizenruiters van levensbelang.

Waar mogelijk: In de buurt van een bestaande uilen- of torenvalkenkast.

Een poel zorgt voor leven. Het is een thuis voor felgekleurde libellen en salamanders, maar ook een plaats om zelf tot rust te komen. 

Wie profiteren: Elke poel is een wereld van onderwaterleven op zich. U maakt kans op gewone dieren als bruine- en groene kikkers én op tot de verbeelding sprekende- zoals de alpenwatersalamander. Tegelijkertijd trekt een poel bijzondere insecten aan. Ooit gehoord van de geelgerande watertor? Een echte roofkever, die alleen onder water leeft. Of wat dacht u van een platbuiklibel? Muggen leggen hun eitjes ook in poelen, maar door de veelvoud aan andere roofinsecten is de kans op overlast klein. Kleine hoekjes waar water blijf staan zijn veel vervelender.

Waar mogelijk: Op vochtige tot natte plaatsen in de nabijheid van bosjes en houtsingels. Bij het biologisch evenwicht van een poel horen namelijk ook kikkers en salamanders en die zitten voor een groot deel van het jaar verscholen op het land. 

Infoblad over poelen

Whuuuhup, whuuuhuup, wiehw, wiehw. Door dat mysterieuze geluid werd de steenuil vroeger doodsroeper genoemd. Zodra je weet wie er achter het geluid zit, is het prachtig om te horen. Helaas roepen ze maar af en toe.

Wie profiteren: Steenuilen hebben veel baat bij biotoopverbetering in combinatie met nestkasten. De jongen blijven namelijk dicht bij hun ouders in de buurt. Dus, als er in de buurt steenuilen zitten, is zo’n kast zowat hun enige kans.

Waar mogelijk: Op een gevarieerd erf in een kleinschalig landschap met veel houtsingels, knotwilgen en hoekjes waar insecten en muizen zitten. De steenuil verzamelt zijn voedsel binnen een straal van 200 meter rond zijn broedplaats. Een lokale uilenwerkgroep vertelt u graag wat u kunt doen om de steenuil thuis te krijgen.

Ons werk: soortbescherming: uilen

Een struweelhaag zit vol verrassend leven. Vogels, vlinders, vleermuizen, u kunt zich geen mooiere schutting wensen.

Wie profiteren: Afhankelijk van de struiksoorten komen er allerlei dieren op af. Onder hen in elk geval vlinders zoals het bruin zandoogje en atalanta.

Waar mogelijk: Eigenlijk overal in het halfopen landschap. Afhankelijk van de bodem is de ene soort geschikter dan de andere. De meest gebruikte soorten voor een doornige struweelhaag zijn meidoorn, sleedoorn en diverse inheemse rozensoorten. Ook een struikenhaag met andere niet-doornige struiksoorten zoals vuilboom (beste bijenplant), hazelaar en lijsterbes is mogelijk.

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=36qafA6H-Pg

Een bosje van mei- of sleedoorn kleurt in het voorjaar prachtig wit en vraagt nauwelijks ruimte en onderhoud. Toch zijn kleine zangvogels maar wat blij met die extra veiligheid.

Wie profiteren: Door hun dichte structuur zijn vogelbosjes een veilige haven voor kleine zangvogeltjes. Rovers zoals de sperwer kunnen hier lastig een aanval voorbereiden. Profiterende vogeltjes zijn bijvoorbeeld groenlingen, grasmussen, of misschien zelfs een braamsluiper. Naast vogels profiteren ook kleine zoogdieren zoals wezel en hermelijn. Zelfs sperwers zijn uiteindelijk beter af met vogelbosjes, want zonder vogelbosje was er überhaupt veel minder om op te jagen.

Waar mogelijk: Eigenlijk overal in het halfopen landschap. Afhankelijk van de bodem is de ene soort geschikter dan de andere. De meest gebruikte soorten zijn meidoorn, sleedoorn en diverse inheemse rozensoorten.

Infoblad over houtsingels en vogelbosjes