Wandelen langs de Maas

In het buitengebied van Wijk en Aalburg, gemeente Altena, ligt om meerdere redenen een uniek stuk landschap. Het gebied is bekend onder de naam Wijkerzand en is in 1816 door de rechterlijke macht erkend als eigendom van alle geboren en getogen inwoners van Wijk. Stichting Beheer Gelden Wijkerzand beheert het Wijkerzand namens alle inwoners. Jacco Wink, lokale melkveehouder en lid van de stichting, leidde gedeputeerde Hagar Roijackers en wethouder Claudia Schipper rond over de uiterwaarden van de Maas. Hier werd dankzij de Stimuleringsregeling Landschap een wandelpad met aangrenzende struweelhagen aangelegd. Wijkenaren kunnen hier genieten van het landschap dat van hen is. 

Jacco Wink: "Met onze stichting houden we het landschap in ere. Alle Wijkenaren (ook wel inboorlingen of schaarmeesters genoemd) hebben inspraak. De beheervergoeding uit de Stimuleringsregeling Landschap biedt ondersteuning bij het onderhoud van het gebied."

Wethouder Claudia Schipper is blij met landschapsprojecten zoals hier bij Wijkerzand. "Deze plek laat zien waar de gemeente Altena voor staat. Er is rust en ruimte, en landbouw gaat samen met het landschap. De Stimuleringsregeling Landschap helpt bij het realiseren van klimaatadaptie in onze gemeente én maakt recreëren hier nog aantrekkelijker."

Tekst gaat verder onder de foto

Een wandelpad over boerenland met daarnaast struweelhagen. Foto's door Iris de Bate - ASEGA

Hulp aan de keukentafel

Het landschap werd er verfraaid dankzij het landschapsplan van veldcoördinator Roy Dankers. Hij en zijn collega's – de provincie kent negen regio's met ieder een eigen veldcoördinator - komen gratis aan huis bij deelnemers om hen te helpen met het plan en het indienen ervan. Zij weten als geen ander wat er in hun eigen regio wel of niet past aan landschapselementen. Bij percelen op kleigrond leg je andere elementen aan dan bij percelen op zandgrond, en ook cultuurhistorisch wordt er gekeken naar de best passende elementen.

Roy Dankers: "Struweelhagen komen hier van oudsher voor en bieden plaats en beschutting voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Er is gekozen voor blokken in plaats van lange, aaneengesloten rijen, zodat ook weidevogels nog doorgang vinden naar de weiden die in het natuurgebied liggen."

Stimuleringsregeling Landschap

De Stimuleringsregeling Landschap (StiLa) is een unieke regeling die enkel in Noord-Brabant bestaat. Particuliere grondeigenaren en agrariërs die bij willen dragen aan het landschap, kunnen – met hulp van Groenloket Brabant, ondergebracht bij Brabants Landschap – een subsidieaanvraag indienen voor de aanleg en het beheer van landschapselementen. Zo willen gemeenten, waterschappen en provincie zorgdragen voor een toekomstig Brabant mét de kenmerkende knotbomen, heggen en hagen, waterlopen en kruidenranden. Naast een mooi landschap vormen zij ook een thuis voor soorten als de steenuil, kwetsbare kamsalamander of wilde bijen. Gemeenten en waterschappen leggen ieder budget in, waarna de provincie dat bedrag verdubbelt. 

Meer dan 1200 projecten gerealiseerd

In 2020 werd de Stimuleringsregeling Landschap voor het eerst opengesteld. In de afgelopen vijf jaar zijn er meer dan 1.200 landschapsprojecten gerealiseerd. Zo ook in het buitengebied van Oosteind, gemeente Oosterhout. Daar riepen Joeri en Angela de hulp van veldcoördinator Roy Dankers in om een plan te maken voor hun grond. Zodoende werden daar een poel voor kikkers en salamanders, bossingel, bloemblokken en een hoogstamfruitboomgaard aangelegd. 

Tijdens het werkbezoek van gedeputeerde Roijackers toonden Joeri en Angela trots de eerste resultaten van de aanleg. In het bloemenblok zorgden onder andere korenbloem, echte kamille en klaproos voor kleur. Een haas had zich in het voorjaar al verstopt in het hoge gras en heeft er zelfs een nest jongen gekregen. Terwijl de bossingel en hoogstamfruitbomen nog flink mogen groeien, zijn de knotwilgen die er al eerder stonden binnenkort weer toe aan onderhoud. Om ervoor te zorgen dat deelnemers de landschapselementen langjarig beheren, krijgen ze een beheervergoeding vanuit de Stimuleringsregeling Landschap. Zodoende blijven de knotwilgen, poelen en hagen in trek bij onder meer steenuil, kamsalamander en wilde bij. Angela noemt de regeling een cadeau: "Dankzij het goede advies en de financiële ondersteuning konden we nog meer doen voor het landschap en de biodiversiteit dan we voorafgaand hadden bedacht. En nu sta ik hier midden in het moois en zoemt het hier als nooit tevoren door alle bestuivende insecten."

Gedeputeerde Roijackers met Angela, hun perceel vol bloemen en een hoogstamboomgaard

Draag zelf bij aan het landschap

Iedere gemeente en waterschap legt eigen budget in voor de regeling. De provincie Noord-Brabant verdubbelt vervolgens dit budget. Brabanders met een stuk grond in het buitengebied kunnen aanspraak maken op deze subsidiepot. Provinciebreed was er voor 2020 – 2025 ruim 14 miljoen euro gereserveerd, daarvan zit er nog 4,4 miljoen in de pot. Voor informatie en advies kan men terecht bij Groenloket Brabant, ondergebracht bij Brabants Landschap.  

Een landschap om van te genieten

Gedeputeerde Hagar Roijackers is blij met de resultaten die worden geboekt. "Ik ben een trotse gedeputeerde. Ik zie hier vandaag de bereidheid van agrarisch ondernemers en particulieren om in ons Brabantse landschap te investeren. Voor de toekomst willen we de drempel nog meer verlagen, zodat deze regeling impact blijft maken. Het maakt natuur en landschap toegankelijk tot aan de deur." Die toegankelijkheid zit ook in wandelpaden door boerenland. Deze lopen door het mooie landschap van Brabant en geven de recreant de mogelijkheid om te genieten van alles wat het landschap te bieden heeft. Kijk dus zeker eens in eigen omgeving of je zo'n wandelpad door boerenland tegenkomt en geniet zelf van het landschap.